Δήμος Πλατανιά (3)
1 Αυγούστου 1941
Το Ολοκαύτωμα του Σκινέ
Την 1η Αυγούστου 1941 -ημέρα Ολοκαυτώματος του Σκινέ-, οι Γερμανικές Δυνάμεις έκαψαν το σύνολο των κατοικιών του χωριού και εκτέλεσαν 44 κατοίκους του ενώ άλλους τους εξόρισαν ερημώνοντας έτσι ένα απ’ τα πιο πλούσια χωριά της περιοχής.
Όπλα δεν υπήρχαν αρκετά. Τεχνηέντως τα ’χε μαζέψει ο Μεταξάς δήθεν για τις ανάγκες του Αλβανικού Μετώπου. Έτσι την 1η ημέρα οι άντρες του Σκινέ στράφηκαν στις αποθήκες της φρουράς του στρατοπέδου των Ιταλών στο Χλιαρό, απαιτώντας από τον Λοχαγό Παπαδογιάννη να τους παραδώσει όπλα.[…] Φτάνοντας στο πεδίο της μάχης στον Κάμπο του Κερίτη έως Αγυιά εξοπλίστηκαν και με άλλα όπλα είτε απ’ αυτούς που φόνευσαν είτε από τα κιβώτια οπλισμού που έριχναν τα αεροπλάνα με τα χαρακτηριστικά κόκκινα αλεξίπτωτα.
[…]Την 6η ημέρα της μάχης το απόγευμα κατέρρευσε το μέτωπο. Παρά τις σφοδρές συγκρούσεις οι αμυνόμενοι παρέμεναν απτόητοι μέχρι που κατέφθασε η Αεροπορία. […] Η συμβολή των πολιτών στη συγκεκριμένη περιοχή δεν αναγνωρίστηκε στο βαθμό που έπρεπε: καθυστέρησε την πορεία των Γερμανών σύμφωνα με τα σχέδιά τους να προχωρήσουν άμεσα κατά μήκος των υψωμάτων προς ανατολάς νότια του κάμπου των Χανίων προς Βρύσες Αποκορώνου αποκόπτοντας έτσι τη διαφυγή των Άγγλων προς Σφακιά.
Ολοκληρώθηκε στις 30 Μαΐου η κατάληψη της Κρήτης. Ο Γερμανός Διοικητής των Αλεξιπτωτιστών, Στούντεντ, καταφθάνοντας άμεσα ήθελε να έχει ενημέρωση για τους λόγους της αποτυχίας της άμεσης κατάληψης του νησιού όπως είχε υποσχεθεί στον Γκαίρινγκ (24 ώρες θα διαρκούσε η κατάληψη του νησιού, έτσι είχε υποσχεθεί). Η διαπίστωσή του για τις τεράστιες απώλειες σε έμψυχο υλικό με πολλούς άταφους ακόμα νεκρούς, διάσπαρτους στο πεδίο της μάχης, ο μεγάλος αριθμός τραυματιών και οι τεράστιες απώλειες υλικού, τον άφησαν άναυδο[…] Αμέσως μετά την ενημέρωσή του, εκδίδει διαταγή ο Γκαίρινγκ για εκτέλεση του άρρενος πληθυσμού της Κρήτης από 17 έως 80 ετών.
Ο Στούντεντ πέφτει σε δυσμένεια και η 7η Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών δεν ανασυγκροτήθηκε ξανά. Όλες οι εκτελέσεις που έγιναν μεταξύ 2-5 Ιουνίου έγιναν από κατώτερους Αξιωματικούς των Αλεξιπτωτιστών υπακούοντας στη διαταγή του Γκαίρινγκ, εκτελώντας χωρίς διαδικασίες και αδιακρίτως πολίτες θέλοντας να εκδικηθούν για το θάνατο των συναδέλφων τους.
Έστειλε στον Ταγματάρχη της Γκεστάπο, Σπεράντι, και εγκαταστάθηκε στον Αλικιανό να συντάξει τη σχετική έκθεση. Παρίστανε τον γιατρό, συστηνόταν ως Δρ. Müller και άοπλος περιφερόταν στα χωριά του Κάμπου έχοντας μαζί του φάρμακα και προσφέροντας υποτυπώδη ιατρική βοήθεια. Με τον τρόπο του και μιλώντας άπταιστα ελληνικά, συζητούσε με τους ανθρώπους ιδιαίτερα με τις μαυροφορεμένες γυναίκες γνωρίζοντας ότι πενθούσαν κάποιον δικό τους και ήταν πιο ευάλωτες στις συζητήσεις. Ιδιαίτερη επιμονή είχε να μάθει ποιος πυροβόλησε το νεαρό Ταγματάρχη των Αλπινιστών του Προπομπού Λόχου όταν εισήλθαν στον Αλικιανό ερχόμενοι από Κουφό. Ο νεαρός Ταγματάρχης ήταν αδερφός του Φρούραρχου του Βερολίνου και είχε δοθεί σαφέστατη εντολή για να βρεθεί ο υπαίτιος.
Ο Δρ. Müller επισκεπτόταν συχνά τον Πρόεδρο του χωριού, Ν. Ζαχαράκη, ο οποίος τον καθησύχαζε ότι οι Σκινιανοί ήταν φιλήσυχοι πολίτες. Ομως αυτός γνώριζε και είχε ήδη πληροφορηθεί ότι πολέμησαν οι Σκινιανοί και γνώριζε και ονόματα. […]
Μετά τις 18 Ιουλίου, ημέρα που δέχτηκε ο Αντρέ την Επιτροπή των Χανίων που ζητούσαν ειρήνευση στο νησί και να σταματήσουν οι εκτελέσεις, ο Αντρέ τους έδιωξε λέγοντάς τους ότι οι νεκροί ζητούσαν εκδίκηση. Τότε ο Δήμαρχος Χανίων, Σκουλάς, ειδοποίησε μέσω του Μανώλη Καντζουρού από τον Αλικιανό, το Γαλάνη στο Βατόλακκο, και τον Ελευθέριο Βολάνη στο Σκινέ ότι οι εκτιμήσεις του είναι ότι θα συνεχιστούν οι εκτελέσεις και να λάβουν τα μέτρα τους. Αν και ενημερώθηκαν, οι κάτοικοι από το Βολάνη ένα βράδυ στο καφενείο του χωριού για τις προθέσεις των Γερμανών, κάποιοι δεν το πίστεψαν και αμφισβήτησαν την πληροφορία.
Ο Δρ. Müller εν τω μεταξύ σχεδίαζε να κυκλώσει το Σκινέ. Στις 22-23 Ιουλίου σχεδιάζει κατάληψη του χωριού τα μεσάνυχτα και κύκλωση του χωριού με στρατιώτες με ποδήλατα. Το εγχείρημα αποτυγχάνει πλήρως γιατί ξεσηκώθηκαν οι σκύλοι του χωριού και πρόδωσαν την έφοδο των ποδηλατών. Την επόμενη μέρα κατέφθασε ο Müller στου Προέδρου το σπίτι και ζήτησε άμεσα οι κάτοικοι του χωριού να φέρουν τους σκύλους τους γιατί είναι φορείς επικίνδυνης ασθένειας για τους ανθρώπους. Βέβαια, όσοι είχαν καλούς σκύλους τούς έδεσαν μακριά από τα σπίτια τους. Καμιά εικοσαριά σκύλους πρέπει να παράδωσαν στην Θέση «Τσακίστρα», όπου και τους εκτέλεσαν οι Γερμανοί και έβαλαν και τους έθαψαν σε ένα πρόχειρο όρυγμα που υπήρχε εκεί.
Εν τω μεταξύ, ο Müller είχε συντάξει την έκθεσή του προς τη Διοίκηση, στην οποία καθιστούσε ενόχους τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής του Κάμπου του Κερίτη έως Αγυιά, όπου ήταν και το επίκεντρο της πτώσης των Αλεξιπτωτιστών του 3ου Συντάγματος. Έτσι στις 31 Ιουλίου με 1 Αυγούστου κατέφθασαν στη διασταύρωση του Κερίτη ισχυρές δυνάμεις από όπου πεζοί πλέον όδευσαν προς Βατόλακκο, Κουφό, Υψώματα Αλικιανού, Σκινέ, Φουρνέ. Κύκλωσαν τα χωριά και νωρίς το πρωί άρχισαν τις συλλήψεις και εκτελέσεις όποιων προσπαθούσαν να ξεφύγουν. Οδήγησαν τους συλληφθέντες στον Αλικιανό, στη θέση που βρίσκεται το Γυμνάσιο σήμερα. Κάποιοι πήγαν μόνοι τους υπακούοντας στις εντολές των Γερμανών και πιστεύοντας τα λόγια τους ότι μόνο κάποιες ερωτήσεις θα τους κάνουν – τόσο καλά είχε λειτουργήσει η προπαγάνδα του Müller. Έστησαν κάτω από τις ελιές στρατοδικείο όπου και μετά από συνοπτικές διαδικασίες οδηγήθηκαν πεζοί για εκτέλεση στον Κερίτη. 108 εκτελέστηκαν εκείνη την ημέρα συν 10 άτομα που έφεραν πιθανών από τις φυλακές της Αγυιάς.
Βέβαια ο Σκινές έμελλε να ‘χει ιδιαίτερα βάρβαρη μεταχείριση. Ανταλλάχτηκαν πυροβολισμοί ενόπλων στη θέση Λαγγός με τους Γερμανούς που προχώρησαν πρωί πρωί μέχρι τα Ξεροκάμπια. Τότε σκοτώθηκε ο Εμμανουήλ Καντζουράκης και ο Γεώργιος Δημητράκης ενώ οι Γερμανοί είχαν τραυματίες μόνο. Οι δυο νεκροί είχαν συμμετάσχει στη Μάχη της Κρήτης και ήταν οπλισμένοι με γερμανικά όπλα. Αυτά τα όπλα τα πήραν μαζί τους στο στρατοδικείο και όταν ήρθε η σειρά του Προέδρου Ν. Ζαχαράκη του είπε ο στρατοδίκης, «Εσύ είσαι που έλεγες ότι οι Σκινιανοί είναι φιλήσυχοι άνθρωποι. Γι’ αυτό καταδικάζεσαι και εσύ σε θάνατο». […]
Στο Σκινέ δεν αρκέστηκαν μόνο στις συλλήψεις και εκτελέσεις την 1η Αυγούστου. Κατά ομάδες διασκορπίστηκαν σ’ όλο το χωριό κουβαλώντας μαζί τους δοχεία με βενζίνη. Στις 10 π.μ. περίπου δόθηκε διαταγή από τους εποπτεύοντες Αξιωματικούς να καούν τα σπίτια. Σκηνές απίστευτης βαρβαρότητας εκτυλίχθησαν στο χωριό. Οι γυναίκες να προσπαθούν να περισώσουν λίγα πράγματα και οι Γερμανοί να τις εμποδίζουν. Η απίστευτη βαρβαρότητα καταγράφηκε σε δυο γεγονότα στη Μεσοκεφάλα. Έκαψαν στο κρεβάτι του ζωντανό τον κατάκοιτο ανάπηρο πολέμου Ιωάννη Δερμιντζάκη και το ίδιο προσπάθησαν να κάνουν στη Θεοδώρα Κατσιγαράκη που ήταν 7 μηνών έγκυος.
| Στην είσοδο του κατεστραμμένου χωριού τοποθέτησαν πινακίδα με την αναφορά: «Γερμανική ιδιοκτησία». |
Το δράμα του Σκινέ δεν τελειώνει εδώ. Και την 9η Αυγούστου μετά το επεισόδιο στο Λαγγό και τον τραυματισμό του Γερμανού αγγελιοφόρου, ξανάστειλε ο Αντρέ τους ανθρώπους του. Αυτή τη φορά μάζεψαν τα γυναικόπαιδα στην πλατεία του χωριού, ξεφόρτωσαν σκαλίδες και φτυάρια με σκοπό να προβούν σε ομαδικές εκτελέσεις. […] Αναβλήθηκε τελικά η εκτέλεση αφού έφθασε αυτοκίνητο από Χανιά με ανώτερους Αξιωματικούς δίνοντας αλλιώτικες οδηγίες. Έτσι, σε λίγο κατέφθασαν 19 μεγάλα φορτηγά αυτοκίνητα, φόρτωσαν τα γυναικόπαιδα και ξεκίνησε η φάλαγγα για τα Χανιά στις φυλακές του Φιρκά, απ’ όπου μετά οδηγήθηκαν σε τόπους εξορίας: Γεωργιούπολη, Κουρνά και Μαργαρίτες Ρεθύμνου. Ο λογαριασμός για τον Αντρέ δεν είχε κλείσει ακόμα. Στις 10 Αυγούστου έστειλε Λόχο Μηχανικών και ανατίναξε τα ήδη καμμένα σπίτια κατά μήκος του κεντρικού δρόμου. Κήρυξε την περιοχή του Σκινέ στρατιωτική ζώνη με απαγόρευση εισόδου άνευ στρατιωτικής αδείας.
Ο Σκινές αναγνωρίστηκε ως Μαρτυρικό Χωριό με το υπ’ αριθμ. 40/4 Φεβρουαρίου 2004, Προεδρικό Διάταγμα.
2 Ιουνίου 1941
Η πρώτη μαζική εκτέλεση αμάχων στην Ευρώπη σημειώθηκε στο χωριό Κοντομαρί των Χανίων της Κρήτης.
Εδώ, έλαβε χώρα μια απάνθρωπη και συνάμα βαθιά ανθρώπινη και συγκινητική ιστορία, αμέσως με την λήξη της Μάχης της Κρήτης, στις 2 Ιουνίου 1941. Η ιστορία αναφέρεται στη θηριωδία, στη σφαγή που διέπραξαν οι ναζί στο Κοντομαρί Χανίων το απομεσίμερο της ημέρας αυτής και μάλιστα όχι από τα SS, της ‘‘ύαινας της Ευρώπης’’ του Χάϊνριχ Χίμμλερ, αλλά από μια μονάδα του σώματος των αλεξιπτωτιστών, υπό την αρχηγία του υπολοχαγού Τρέμπες, προφανώς για να εκδικηθούν, για τις βαριές τους απώλειες, κατά την διάρκεια της Μάχης.
Το απομεσήμερο, λοιπόν, της 2/6/1941 οι αλεξιπτωτιστές του υπολοχαγού Τρέμπες, με διαταγή του στρατηγού Στούντεντ – όπως είπαν, μετά τον πόλεμο και την ήττα της Γερμανίας, ενώ ο ίδιος ο Στούντεντ αποκάλυψε ότι διατάχθηκε από τον Χέρμαν Γκαίρινγκ, ο οποίος ήταν και αρχηγός της γερμανικής αεροπορίας – εισέβαλαν στο Κοντομαρί Χανίων και συνέλαβαν 25 άνδρες κατοίκους (ηλικίας από 18 έως 50 ετών και τους εκτέλεσαν, εν ψυχρώ, χωρίς καμία άλλη διαδικασία.
Οι σκηνές των γεγονότων φωτογραφήθηκαν σχεδόν καρέ – καρέ από ένα Γερµανό φωτογράφο που συνόδευε τους αλεξιπτωτιστές και οι σχετικές φωτογραφίες ανακαλύφθηκαν σαράντα χρόνια αργότερα, στα Γερµανικά αρχεία, από τον δημοσιογράφο Βάσο Μαθιόπουλο.
Κακόπετρος 1941-1944
ΚΑΚΟΠΕΤΡΟΣ 1941-1944
Ζωντανές Μνήμες από την εκατόμβη του
Θέση –Ονομασία
Ο Κακόπετρος είναι ένα όμορφο καταπράσινο χωριό της Ανατολικής Κισσάμου στα σύνορα με το Σέλινο, με εννιά μικρούς και απομακρυσμένους οικισμούς.
Για την ονομασία του χωριού δύο εκδοχές υπάρχουν. Η μία αναφέρεται στο κακοτράχαλο του εδάφους και η άλλη, που είναι η επικρατέστερη, στον κακό Πέτρο όπως τον ήθελαν οι Τούρκοι, που έζησαν στο χωριό γύρω στα 1680. Είχε το σπίτι του στην κεντρική πλατεία δίπλα στη βρύση και ήταν ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων της Καντάνου, που έπρεπε υποχρεωτικά να περάσουν απ΄ εκεί πηγαίνοντας για τα Χανιά ή για να γυρίσουν στο Σέλινο.
Στα χρόνια της Ενετοκρατίας διάφορα ιστορικά κείμενα αναφέρουν το χωριό με το όνομα Ποταμιά.
Από το κείμενο του Αλέκου Μιχ. Θεοδωρογλάκη,
Περιοδικό «Ελλωτία» Δήμου Χανίων, Χανιά 1994
Ο Κακόπετρος στους εθνικούς αγώνες
Ο Κακόπετρος δεν έλειψε από κανέναν απελευθερωτικό αγώνα του Έθνους και ο φόρος αίματος, που έχει πληρώσει είναι τεράστιος σε σύγκριση με τον πληθυσμό του.
Στη μάχη του Δρομονέρου, το 1896, συμβάλλει αποφασιστικά στη νίκη των Χριστιανών κατά των Τούρκων με ομάδα του Δεσποτομανώλη που τραυματίστηκε θανάσιμα.
Στο Μακεδονικό Αγώνα παίρνουν ενεργό μέρος τέσσερις Κακοπετριανοί, όπως και στους Βαλκανικούς πολέμους. Στη Μάχη της Γευγελής έπεσε ο Γεώργιος Σολανάκης.
Στη Μικρασιατική εκστρατεία ο Κακόπετρος συμμετέχει με δώδεκα πολεμιστές, για να σφραγίσει κι εδώ τη συμβολή του με το θάνατο του Ιωάννη Γιακουμάκη.
Και φτάνομε στο 1941, την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς και την Αντίσταση.
Η περίοδος αυτή θα μας απασχολήσει λεπτομερέστερα, γιατί και μαρτυρίες πολλές γι΄ αυτήν έχομε.
Από το κείμενο του Αλέκου Μιχ. Θεοδωρογλάκη, Περιοδικό «Ελλωτία» Δήμου Χανίων, Χανιά 1994
Κατοχή και Αντίσταση στην Κρήτη-Η Μάχη στις Βουκολιές
Όταν ακόμη η μάχη του Γαλατά συνεχιζόταν, οι Γερμανοί πληροφορούνται με τηλεγράφημα, του οποίου και σήμερα κανείς δε γνωρίζει την προέλευση, πως Αγγλικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στην Παλαιοχώρα και κατευθύνονται προς τα βόρεια.
Για την αντιμετώπιση αυτής της δύναμης επίλεκτες Γερμανικές μονάδες με επικεφαλής τον Ταγματάρχη Σέττε κατευθύνονται προς Παλαιοχώρα, που όμως ολιγομελείς αντάρτικες ομάδες και ελεύθεροι σκοπευτές φρενάρουν την ορμή τους.
Πριν τις Βουκολιές γίνεται μάχη, που σκοτώνεται ο λοχίας Λαζόπουλος. Σ΄ αυτή τη μάχη πήρε μέρος και ο Νικόλαος Μαρκετάκης από τον Κακόπετρο, που, ενώ ήρθε με τη μονόκανη λαζαρίνα του, έφυγε μ΄ ένα ολοκαίνουριο γερμανικό τουφέκι, εξουδετερώνοντας τον ιδιοκτήτη του.
Από το κείμενο του Αλέκου Μιχ. Θεοδωρογλάκη, Περιοδικό «Ελλωτία» Δήμου Χανίων, Χανιά 1994
Κακόπετρος, 23 Μαΐου 1941 – Στον Κακόπετρο οι Γερμανοί δέχονται δεύτερο χτύπημα.
Είναι 23 Μαΐου 1941. Από τα γύρω υψώματα, που δεσπόζουν στο χωριό, χτυπιούνται ανελέητα, γιατί όσοι άντρες έχουν τουφέκια έχουν πιάσει τις κορφές, ενισχύοντας τις αντάρτικες ομάδες που περίμεναν τον εχθρό και όσοι είναι άοπλοι είναι κρυμμένοι σε κρύπτες που ο τόπος έχει άφθονες.
Και οι δαίμονες μη βρίσκοντας άντρες στο χωριό να ξεσπάσουν τη θηριωδία τους, ξεσπούν στις γυναίκες. Τρομαγμένες και πανικόβλητες βρίσκουν στο σπίτι τους την 70χρονη Αγγελική Λουφαρδάκη, την κόρη της Ελευθερία 37 χρόνων με το δίχρονο αγοράκι της, την άλλη κόρη της Ιωάννα 23 χρονών, την Αγγελική Κουριδάκη 90 χρονών, πεθερά της Ελευθερίας, και τις γειτόνισσες Κατίνα Ποντικάκη 45 χρονών και Κυριακή Μαλανδράκη 50 χρονών.
Και οι επτά γαζώνονται με ριπή πολυβόλου. Πέφτουν αιμόφυρτες οι πέντε και το μικρό αγόρι και ξεψυχούν σε λίγα λεπτά και μόνο η Μαλανδράκη τραυματισμένη σύρθηκε στο υπόγειο, που όμως της έμελλε να ζήσει ένα άλλο δράμα αργότερα το οποίο στη συνέχεια θα περιγράψουμε.
Αυτή είναι η πρώτη σπονδή αίματος του Κακόπετρου, που μακάρι να ήταν και η τελευταία.
΄Όταν πια εκόπασε η Μάχη της Κρήτης, η παραδοξότερη μάχη της Ιστορίας, όπως όλοι την ξέρουν, οι τύμβοι των λειψάνων της Κρήτης καταυγάσανε το θολωμένο ορίζοντα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η Κρήτη, γι΄ άλλη μια φορά, έγινε το νησί του Μαρτυρίου. Ο Τύραννος νόμισε πως κατακτώντας το νησί, ξόφλησε τους λογαριασμούς του με τους Κρητικούς.
Δεν ελογάριασε όμως ο σφαγέας της Ευρώπης πως στα άγια τούτα χώματα υπάρχει άσβηστη η φλόγα της λευτεριάς που, αν και δε λαυρίζει ως τα ουράνια, ωστόσο καίει κρυμμένη στη χόβολή της.
Το αίμα των Κρητικών συνεχίζει να βράζει μέσα στις καρδιές τους. Οι ξένοι φίλοι μας νιώθουν το χόχλο και παίρνουν ζεστασιά κι΄ αυτοί από τη δική μας.
Γη και νερό ο Κρητικός δεν έδωσε ποτέ. Περνά στην αντίσταση με τα πενιχρά μέσα που διαθέτει και φέρνει τα πάνω κάτω στον κατακτητή.
Η Κρητική μαγκούρα γίνεται ρόπαλο Ηρακλή που σακατεύει και θρυψαλιάζει τα κόκαλα του Εχθρού.
Πληρώνει βέβαια ακριβά την αποκοτιά του με εκτελέσεις, εμπρησμούς, φυλακίσεις κι εξορίες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, μα, το θαύμα γίνεται ξανά στη δοξασμένη τούτη γη κι η λευτεριά, τανύζοντας τα φτερά της τα αιθέρια, κορμοζυγιάζεται και ψάχνει να βρει το θρόνο της στην κορυφή της Μαδάρας.
Από το κείμενο του Αλέκου Μιχ. Θεοδωρογλάκη, Περιοδικό «Ελλωτία» Δήμου Χανίων, Χανιά 1994
Κακόπετρος 1943
Μέσα σ΄ αυτό το κλίμα της εκδίκησης και της καταστροφής, στα 1943 ο Κακόπετρος πληρώνει πάλι με αίμα στο βωμό της θυσίας. Ένας μεθυσμένος Γερμανός στρατιώτης καταδιώκει πλανόδιο μικροπωλητή με τον οποίο είχε μια μικροπαρεξήγηση. Στο δρόμο του συναντά το Γιώργη Θεοδωράκη και την Κατίνα Θεοδωράκη, τους πυροβολεί και τους σκοτώνει χωρίς καμιά αιτία.
Από το κείμενο του Αλέκου Μιχ. Θεοδωρογλάκη, Περιοδικό «Ελλωτία» Δήμου Χανίων, Χανιά 1994